Başörtüsüne anayasal güvence teklifi: Önergeleri reddedilen CHP ve İYİ Parti Genel Kurul’da da destek vermeyecek

TBMM Anayasa Komisyonu’nda, başörtüsüne anayasal güvence ve “evlilik birliği”nin tanımlandığı anayasa değişikliği önerisi, AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi.

Teklifin, başörtüsü serbestisini  düzenleyen birinci maddesi üzerinde verdikleri değişiklik önergesi reddedilen CHP ve İYİ Parti ise komisyonu terk etti.

Önergesi reddedilen CHP ve İYİ Parti ile parti kapatma davası nedeniyle iktidar kanadını protesto ederek komisyon görüşmelerine de katılmayan HDP, Genel Kurul’daki görüşmelerde anayasa değişikliği teklifine, bu haliyle destek vermeyecek. Yeni bir uzlaşma olmazsa, teklifin Meclis’ten geçmesi mümkün görünmüyor.

AKP, MHP ve BBP’nin Anayasa’nın din ve vicdan özgürlüğünü düzenleyen 24. Maddesi ile “ailenin  korunması ve çocuk hakları” başlıklı 41. Maddesinde değişiklik öngören anayasa değişikliği teklifinin görüşmelerine bugün TBMM Anayasa Komisyonu’nda devam edildi.

Muhalefet ne önerdi?

CHP ve İYİ Parti, teklifin başörtüsü serbestisine ilişkin birinci maddesi üzerinde değişiklik önergesi verdi.

Muhalefetin önergesinde, Anayasa değişikliği teklifinin birinci maddesinde yer alan “dini inancı sebebiyle başını örtmesi” ibaresinin  “başını örtmesi ya da örtmemesi de dahil olmak üzere” şeklinde ve “Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda ise devlet; kadının başını örtmesini engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alır” şeklinde değiştirilmesi öngörüldü.

Önergenin gerekçesinde, “Kimse inancını açıklamak ya da ispatlamak zorunda bırakılmamalıdır. Başörtüsünün dini inanca bağlanması, başka birisine bunun dinin inanç çerçevesinde olup olmadığı hususunda değerlendirme ya da yargılama yapmasına imkan verecektir” denildi.

AKP ve MHP oylarıyla reddedildi

Muhalefetin önergesi üzerinde yapılan görüşmelerde, AKP’li komisyon Üyesi Recep Özel, sözkonusu maddenin başlığının “din ve vicdan özgürlüğü” olduğuna işaret ederek, bu nedenle  “dini inanç” vurgusu yapıldığına işaret etti.

Özel, muhalefetin önergesiyle, kıyafet serbestisinin kapsamını çok genişleyeceğini, bu durumun da kamu düzenini bozacağını ve kamuda  zaafiyet yaratabileceğini savundu. Özel, bu nedenle de muhalefetin önergesine sıcak bakmadıklarını söyledi.

Daha sonra önerge oylandı, AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Teklifin birinci maddesi de yine AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi.

CHP ve İYİ Parti komisyonu terk etti

Değişiklik önergesinin reddedilmesinin ardından söz alan İYİ Parti Grup Başkanvekili Erhan Usta, önergelerinin özgürlük alanını genişlettiği gerekçesiyle iktidar kanadı tarafından reddedildiğini söyledi.

Başörtüsü sorununu çözmeye katkı vermek için komisyon toplatısına katıldıklarını, ancak iktidarın bu sorunu çözmeye niyetli olmadığını gördüklerini belirten Usta,  “Bu tavır, başörtüsüne ihanettir” dedi.  “Şu  andan itibaren komisyonda kalmanın manası kalmamıştır” diyen Usta ve İYİ Partili üyeler  komisyonu terk etti.

Komisyonun AKP'li üyeleri ise "kaçmayın” diye bağırdı.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Komisyon üyesi Bülent Tezcan ise Anayasa değişikliğinin 600 oyla Meclis'ten geçirilmesi için "tarihsel bir uzlaşma imkanı" varken, iktidarın  tutumunun bu uzlaşmayı engellediğini savundu:

"Bu önergeyi reddederek, başörtülü kardeşlerimizin meselesinin kullanışlı malzeme olmasını istemektesiniz. Bu dertleri yaşamış kız kardeşlerimize sizi şikayet edeceğiz. Bu saatten sonra bu oyunun parçası olmayacağız.”

Bu açıklamaların ardından Tezcan ve CHP’li üyeler komisyonu terk etti.

Muhalefetin komisyonu terk etmesinden sonra, teklif  komisyonda kabul edildi.

Teklif ne getiriyor?

Teklifin komisyonda kabul edilen ve Anayasa’nın 24. Maddesinde değişiklik öngören hali şöyle:

“Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması, hiçbir kadının başının örtülü veya açık olması şartına bağlanamaz.

"Hiçbir kadın; dinî inancı sebebiyle başını örtmesi ve tercih ettiği kıyafetinden dolayı eğitim ve öğrenim, çalışma, seçme, seçilme, siyasî faaliyette bulunma, kamu hizmetlerine girme ile diğer herhangi bir temel hak ve hürriyeti kullanmaktan ya da kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanmaktan hiçbir surette yoksun bırakılamaz. Bu nedenle kınanamaz, suçlanamaz ve herhangi bir ayrımcılığa tâbi tutulamaz. Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda Devlet, ancak dinî inancı sebebiyle kadının başım örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini hiçbir surette engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alabilir.”

Anayasa’nın 41. Maddesine  “Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları” şeklinde değiştirilmesini içeren ikinci maddesi ise “Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir” ifadesi ekleniyor.

Muhalefet destek vermeyecek

Komisyonda kabul edilen anayasa değişikliği TBMM Genel Kurulu gündemine gelecek.

Genel Kurul’daki görüşmeler iki turda yapılıyor.

Anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesi için en az 360 milletvekilinin kabul oyu kullanması gerekiyor. 360’ın üstü, 400’ün altındaki oyla kabul edilen anayasa değişikliği teklifini cumhurbaşkanı referanduma sunmak zorunda. 400’ün üzerinde kabul edilen anayasa değişikliği cumhurbaşkanının onaylaması durumunda yürürlüğe giriyor. Cumhurbaşkanı yine de isterse halkoyuna sunma hakkına sahip.

Ancak muhalefet Genel Kurul’daki oylamalarda anayasa değişikliğine destek vermeyecek.

HDP, daha önce hakkındaki kapatma davası nedeniyle AKP ile görüşmeyi reddetmişti ve anayasa değişikliğine destek vermeyeceklerini açıkladı, komisyon görüşmelerine de katılmadı.  

Edinilen bilgiye göre önergeleri reddedilen CHP ve İYİ Parti de Genel Kurul’da, bu haliyle teklifi desteklemeyecek. Ancak iki parti, oylamaya katılıp ret oyu kullanma veya görüşmelere katılıp oylamalara katılmama seçeneklerini daha sonra değerlendirecek.

Üç sandıkta değişiklik rafa da kalkabilir

AKP, MHP ve BBP’nin miletvekili sayısı  TBMM Başkanı Mustafa Şentop oy kullanamadığı için 334’te kalıyor ve bu sayı değişikliğin Meclis’ten geçmesi için yeterli değil.

Böyle bir durumda seçimlerde cumhurbaşkanlığı, milletvekilliği seçim sandığının yanına “referandum” sandığı koyma planı yaptığı belirtilen Cumhur İttifakı’nın, muhalefetle yeni bir uzlaşma kapısını açmazsa,  bu hedefe ulaşması zor görünüyor.